Czy woda może być tańsza?

Opłaty za zajęcie pasa drogowego i koszty odbudowy nawierzchni jako jeden z czynników wpływających na cenę wody. Każde przedsiębiorstwo wodociągowe cenę za wodę dostarczoną do odbiorców i odprowadzane od nich ścieki kalkuluje w oparciu o ponoszone koszty. Wśród nich znaczącą pozycję zajmują remonty i inwestycje planowane w roku obowiązywania taryf.

Na koszty każdego remontu i wymiany sieci składają się nie tylko cena materiału, robocizny, ale także wiele innych pozycji, a wśród nich opłaty za zajęcie pasa drogowego w czasie wykonywania robót i koszty odbudowy nawierzchni drogi po skończeniu prac. Zagadnienia te regulują przepisy ustawy o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 z późniejszymi zmianami. Ar. 40 ustawy mówi, że „zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi, w drodze decyzji administracyjnej”. Elementami tego zezwolenia są: zgoda na umieszczenie w pasie drogowym urządzenia infrastruktury technicznej oraz opłata za zajęcie pasa drogowego podczas wykonywania robót. Obok zezwolenia na zajęcie pasa drogowego zarządca drogi wydaje także warunki jego przywrócenia do stanu poprzedniego.

Kasa za pas
Opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego za dzień ustalone są w zależności od części zajętej jezdni i kategorii drogi.

W Katowicach w przypadku zajęcia do 20% szerokości jezdni opłaty wynoszą dla drogi krajowej 4,5 zł, dla drogi powiatowej 3 zł, a dla drogi gminnej 1 zł. Jeżeli zostaje zajęty pas jezdni stanowiący od 20% do 50% jej szerokości opłaty wynoszą odpowiednio 7,5 zł, 5 zł i 3 zł. W przypadku zajęcia powyżej 50% szerokości jezdni opłaty wynoszą 9 zł, 8 zł i 5 zł. Podane opłaty jednostkowe nie wydają się wysokie. Biorąc jednak pod uwagę szerokość pasa technologicznego podczas wymiany lub remontu sieci oraz długość odcinka, na którym prowadzone są prace, kwoty należne zarządcy drogi liczone są w tysiącach złotych. Okres zajęcia pasa drogowego liczony jest od momentu rozpoczęcia prac na danym odcinku do momentu położenia nawierzchni zgodnie z wytycznymi zarządcy drogi. Tak więc jeżeli remont obejmuje 300-metrowy odcinek sieci i jest wykonywany odcinkami 50-metrowymi inwestor robót płaci za zajęcie pasa drogowego nie tylko za 50 m, na których akurat prowadzi prace, ale w miarę postępu robót za cały odcinek, na którym nie ma nawierzchni jaka ma zostać położona po wykonaniu remontu, mimo że została przywrócona możliwość ruchu na danym odcinku, np. przez położenie nawierzchni żwirowej. W skrajnych przypadkach koszty zajęcia pasa drogowego stanowią kilkadziesiąt procent kosztów całej inwestycji.

Spośród remontów wykonanych przez RPWiK Katowice w 2004 roku jednym z najdroższych pod względem zajęcia pasa drogowego był remont wodociągu w ul. Zbożowej. Koszt remontu wyniósł około 140 tys. zł z czego 40 tys. stanowiły opłaty za zajęcie pasa drogowego.
Obok opłat za zajęcie pasa drogowego koszty, które wynikają z decyzji zarządcy dróg to odbudowa nawierzchni. Niejednokrotnie mimo że pas technologiczny niezbędny do wykonania prac obejmuje fragment jezdni, zarządca drogi nakazuje odbudowanie jezdni w całej jej szerokości wraz z chodnikami. Takie warunki wydano dla kilku inwestycji, które RPWiK Katowice rozpocznie w przyszłym roku. Wśród nich są przebudowy kanalizacji sanitarnej w ul. Gilów, ul. Czyżyków i ul. Skowronków. Wartość pierwszej ze wskazanych robót szacowana jest na ok. 280 tys. z czego ponad 190 tys. stanowią koszty odbudowy nawierzchni.

Przebudowa kanalizacji w ul. Czyżyków będzie kosztowała około 432,5 tys. z czego blisko 285 tys. pochłonie odbudowa nawierzchni. Prace wykonywane w ul. Skowronków będą kosztować ponad 734 tys. z czego 472,8 tys. pochłonie remont nawierzchni.

Połowa kosztów
W kosztach ogólnych części inwestycji i remontów prowadzonych przez RPWiK Katowice ponad 50% stanowią opłaty z tytułu zajęcia pasa drogowego oraz koszty odbudowy nawierzchni drogi. Znacznie wyższy standard drogi po remoncie lub wymianie sieci to niewątpliwa zaleta dla mieszkańców. Problem w tym, że zarządca drogi stawiając warunek podniesienia standardu nawierzchni po prowadzonych pracach nie partycypuje w kosztach budowy drogi. Jego celem jest zbudowanie dróg nie z własnych środków, lecz ze środków wodociągów. Nie bierze jednak pod uwagę faktu, że pieniądze, którymi dysponują przedsiębiorstwa wodociągowe pochodzą z kieszeni odbiorców wody na terenie danej gminy. Jeżeli koszty ponoszone przez wodociągi z tytułu opłat za zajęcie pasa drogowego i odbudowy nawierzchni po remoncie sieci byłyby niższe to cena wody mogłaby wzrastać wolniej, albo za środki uzyskane od odbiorców usług można by wykonać więcej remontów sieci, co przyczyniłoby się do szybszej poprawy jakości infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej.

Roczne opłaty
Zgodnie z obowiązującym prawem koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo z tytułu remontu i wymiany sieci nie kończą się wraz z zakończeniem prac. Nowelizacja ustawy o drogach publicznych z lipca br. uściśliła dotąd niejasny przepis o opłacie za umieszczenie w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej, którymi są również sieci wodociągowe i kanalizacyjne. Za każde urządzenie umieszczone w pasie drogowym przedsiębiorstwo zobowiązane jest płacić opłatę roczną. Opłata jest iloczynem liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy urządzenia i stawki opłaty za zajęcie 1 mkw. pasa drogowego pobieranej za każdy rok umieszczania urządzenia w pasie drogowym. Obecnie w Katowicach obowiązują następujące opłaty: za 1 mkw. sieci wodociągowej 50 zł i za 1 mkw. sieci kanalizacji sanitarnej 25 zł. Na razie RPWiK Katowice płaci opłaty roczne jedynie za sieci wymienione od momentu wejścia w życie przepisu, nie są więc jeszcze wysokie. Wraz z wymianą kolejnych odcinków sieci będą jednak sukcesywnie rosnąć. Rocznie RPWiK Katowice w pięciu gminach, które obsługuje wymienia około 50 km sieci. Za każdy wymieniony odcinek sieci będzie musiało zapłacić opłatę roczną, która również stanowi jedną ze składowych ceny wody.